Dit liveblog is gesloten. De nieuwste updates van het conflict vind je in ons liveblog van vrijdag 4 november: Miljoenen Oekraïners weer zonder stroom.
Ook westerse kringen zien voorbereiding terugtrekking van Russen uit Cherson
16:37 | Ook volgens westerse veiligheidskringen bereidt Rusland zich voor op een terugtrekking uit Cherson. De Russen hebben misschien besloten dat 'de stad het gevecht niet waard is', zei een hoge westerse regeringsfunctionaris. Het is echter altijd mogelijk dat de militaire leiding op korte termijn van gedachten verandert, ook al wijst alles momenteel op een terugtrekking, aldus de topmedewerker.
Eind september annexeerde de Russische president Vladimir Poetin Cherson en drie andere Oekraïense regio's, hoewel de situatie van de Russische troepen onder meer in westelijk Cherson snel verslechterde. Oekraïense troepen vernietigden systematisch de Russische aanvoerroutes over de Dnjepr en rukten begin oktober verder op naar de stad in hun tegenoffensief.
Ook Bulgaren gaan Oekraïne militair helpen
15:47 | Ruim acht maanden na het begin van de Russische oorlog tegen Oekraïne gaat nu ook Bulgarije militaire hulp bieden aan het aangevallen land. Ondanks hardnekkig verzet van pro-Russische partijen en de Bulgaarse president toonde zich een grote meerderheid van het parlement voorstander.
Met de stap sluit Bulgarije, dat lid is van de Europese Unie en de NAVO, zich aan bij de militaire steun van andere EU- en NAVO-landen. Hongarije is nu de enige EU-staat die weigert. Het is nog onduidelijk welke wapens Bulgarije wil leveren. Het land zou modernere wapens van partnerlanden kunnen krijgen in ruil voor wapens uit het Sovjettijdperk aan Oekraïne. Het Oekraïense leger beschikt zelf ook over Sovjetmaterieel.
Geen resten vuile bom gevonden in Oekraïne
15:40 | Het atoomagentschap IAEA zegt geen sporen van radioactiviteit te hebben gevonden in Oekraïne. Op verzoek van de regering in Kiev deed het IAEA onderzoek op drie plaatsen waarvan zij de Russen verdachten van de inzet van een 'vieze bom'.
Britse ambassadeur moet opdraven in Moskou voor droneaanval
14:50 | De Britse ambassadeur in Moskou is door het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken opgeroepen te verschijnen vanwege vermeende betrokkenheid van het land bij een Oekraïense droneaanval afgelopen zaterdag op Russische schepen bij de Krim. De Russen stellen "dat dergelijke confronterende acties van de Britten de situatie dreigen te laten escaleren en tot onvoorspelbare en gevaarlijke gevolgen zouden kunnen leiden", aldus het ministerie in een verklaring.
Toen ambassadeur Deborah Bronnert arriveerde bij het ministerie was er een kleine menigte aanwezig die anti-Britse leuzen scandeerde en borden vasthield met de tekst "Groot-Brittannië is een terroristische staat". Ze vertrok na een bezoek van ongeveer een half uur.
Rusland verwijt Groot-Brittannië al geruime tijd Oekraïense militairen te trainen. Het land zou de Oekraïners onder meer opleiden op het gebied van diepzeesabotage en van onbemande onderwatervoertuigen hebben voorzien. De Britten ontkennen de aanval te hebben uitgevoerd, maar maken er geen geheim van Oekraïense strijdkrachten te trainen en te bewapenen.
Na de vermeende droneaanval heeft Rusland de graandeal met Oekraïne tijdelijk opgeschort. Maar na bemiddeling van Turkije meldde het land woensdag weer mee te werken aan de veiligheidscorridor waarover graanschepen vanuit Oekraïense havens hun lading via de Zwarte Zee naar Turkije kunnen vervoeren. Donderdagmorgen gingen weer meerdere schepen weg met landbouwproducten aan boord.
Kerncentrale Zaporizja draait weer op noodstroom
De kerncentrale in Zaporizja is opnieuw getroffen, waardoor het koelmechanisme van de centrale nu op de noodvoorziening draait. Die situatie kan alleen niet te lang duren volgens buitenlandcommentator Bernard Hammelburg. 'Die generatoren lopen op diesel. Dat kun je misschien 10 of 15 dagen volhouden, en dan is het op.'
'We moeten hopen dat de normale stroomvoorziening tegen die tijd is hersteld', vervolgt Hammelburg. 'Want het engste wat er kan gebeuren is dat de kernen van de centrale smelten.'
De centrale bij Zaporizja staat al enige tijd onder Russisch gezag. 'De centrale wordt altijd al door Oekraïens personeel bediend. Die hebben nu het gevoel dat ze dat onder Russische bezetting doen', aldus Hammelburg. 'En het Kremlin heeft nu besloten om ook het bestuur van de centrale in Russische hand te leggen.'
Russen spreken over terugtrekking uit westen regio Cherson
14:10 | Het begint er steeds meer op te lijken dat de Russen het westen van de bezette Oekraïense regio Cherson gaan opgeven, nu de Oekraïense troepen gestaag oprukken. De Russische militairen zouden zich terugtrekken in het oostelijke gedeelte, aan de overkant van de rivier Djnepr.
Een door Rusland geïnstalleerde topfunctionaris in Cherson meldt dat de Russische strijdkrachten waarschijnlijk de westoever verlaten, waar onder meer de gelijknamige hoofdstad Cherson ligt. Moskou dwong de afgelopen weken al tienduizenden inwoners het gebied te verlaten. De Russen zelf spreken over evacuaties.
'Hoogstwaarschijnlijk zullen onze eenheden, onze soldaten, naar de (oostelijke) linkeroever vertrekken', zei de Russisch-Oekraïense plaatsvervangend bestuurder van de regio Cherson, in een interview met een pro-Russisch onlinemediakanaal. Ook op de linkeroever gaven de Russen bewoners opdracht te vertrekken, in een strook van 15 kilometer langs de Djnepr.
Russen strijken vlag van gebouw regiobestuur Cherson
12:40 | De Russische vlag is verwijderd van het gebouw van het regiobestuur van Cherson op de westelijke oever van de stad waar Oekraïense troepen enkele weken geleden aanzienlijke vooruitgang boekten. Russische troepen hebben hun regionale hoofdkwartier verplaatst naar de overkant van de Dnipro rivier, naar de linkeroever van de stad Cherson. Dit meldt het Centrum van Nationaal Verzet van Oekraïne, dat onder het ministerie van Defensie valt.
Volgens beide partijen bezetten de Russen nog steeds hun posities langs hun tweede verdedigingslinie. Rusland heeft bewoners uit het bezette Cherson weggehaald en beweert dat Oekraïne van plan is de regio opzettelijk onder water te zetten door een dam in de Dnipro-rivier te raken. Oekraïne zegt dat Rusland een false flag-aanval plant en de regio zelf onder water wil zetten.
Rusland en Oekraïne wisselen 214 gevangenen uit
12:35 | Rusland en Oekraïne wisselen donderdag elk 107 strijders uit in een nieuwe gevangenenruil. Denis Poesjilin, de separatistenleider van de door Rusland gecontroleerde delen van de Oekraïense regio Donetsk, meldde dat via berichtendienst Telegram.
Van de militairen die Oekraïne vrijlaat komen er 65 uit Donetsk en de naburige regio Loehansk, aldus Poesjilin. Afgelopen weekend wisselden beide oorlogvoerende partijen ieder vijftig gevangenen uit. Eerder in oktober betrof het een ruil van ruim honderd vrouwelijke gevangenen.
Guardian: beelden dat Russische vlag op gebouw regiobestuur Cherson gestreken is
11:25 | Volgens de krant The Guardian circuleren niet-geverifieerde beelden op de sociale media waaruit blijkt dat de Russische vlag is weggehaald van het gebouw van het regiobestuur in de bezette stad Cherson.
Rusland vraagt VN ervoor te zorgen dat het graan en mest kan exporteren
11:10 | Rusland heeft er bij de Verenigde Naties op aangedrongen om die delen van de graandeal waarmee Rusland voedsel en meststoffen kan exporteren, te faciliteren. De regeling loopt op 19 november af en Reuters meldt dat Moskou niet gelooft dat er genoeg is gedaan om ervoor te zorgen dat het zijn eigen enorme voedsel- en kunstmestproductie kan exporteren.
'We zien nog steeds geen resultaten met betrekking tot een tweede aspect: het wegnemen van belemmeringen voor de export van Russische meststoffen en graan', zei minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov op een persconferentie in de Jordaanse hoofdstad Amman.
'We hebben de secretaris-generaal van de Verenigde Naties nogmaals opgeroepen ervoor te zorgen dat hij de verplichtingen nakomt die hij op eigen initiatief is aangegaan', voegde Lavrov eraan toe. Hij zei dat de situatie 'in de zeer nabije toekomst' moet worden opgelost.
'Als we het hebben over de volumes meststoffen en graan in kwestie, dan zijn deze volumes van Russische zijde onvergelijkbaar groter dan van Oekraïense zijde.'
EU-bureau: Russische desinformatie wakkert antisemitisme aan
10:50 | Sinds de Russische invasie van Oekraïne eind februari zijn haatzaaiende berichten over Joden op het internet opgelaaid. Dat meldt het Europees Bureau voor de grondrechten (FRA). Ook tijdens de Covid-19-pandemie nam antisemitisme online toe.
Nepnieuws en desinformatie voeden antisemitisme, waarschuwt het EU-agentschap dat in Wenen is gevestigd. Bijvoorbeeld doordat Rusland zijn agressie tegen Oekraïne rechtvaardigt door termen als nazi en genocide te misbruiken om de regering in Oekraïne te beschrijven. Volgens FRA worden de Joodse gemeenschappen in heel Europa 'diep getroffen' door onlinehaat en desinformatie rond de invasie.
Het agentschap waarschuwde in juni al voor het risico van opruiende verhalen over Joden die de Russen de wereld in slingeren. Zo zei de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov in mei dat de Oekraïense 'president Volodimir Zelenski graag benadrukt dat hij Joods is', maar 'dat neemt niet weg dat er heel wat nazi-elementen in Oekraïne terug te vinden zijn.' Rusland zei eerder dat een van de doelen van de 'speciale militaire operatie' in Oekraïne is om het buurland te 'denazificeren'.
Volgens het EU-bureau is de registratie van antisemitische incidenten in de EU gebrekkig. Zo houden Portugal en Hongarije daar helemaal geen gegevens over bij. Eind volgend jaar publiceert FRA zijn derde rapport over antisemitisme in de EU plus Albanië, Noord-Macedonië en Servië.
'Erdogan doet het goed'
10:15 | De graandeal tussen Oekraïne en Rusland is gereanimeerd en alle credits komen voor rekening van de Turkse president die niet aflatend is blijven lobbyen. 'Hij heeft het oog op de bal', zegt buitenlandcommentator Bernard Hammelburg. Er zijn een hoop schepen onderweg, maar tegelijkertijd vuren Russische vliegtuigen raketten af in die vaargeul waar de graanschepen doorheen moeten.
Hongarije plant besluit NAVO-toetreding Finland en Zweden
10:10 | Het Hongaarse parlement zal beslissen wanneer het een debat plant over de ratificatie van de aanvragen van Finland en Zweden om toe te treden tot de NAVO. Reutsres meldt dat de Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken, Peter Szijjarto, dat op een persconferentie heeft gezegd. Szijjarto zei dat de regering haar werk had gedaan door het desbetreffende wetsvoorstel bij het parlement in te dienen. Hongarije en Turkije zijn de enige leden die de aanvragen niet hebben geratificeerd.
Weer schepen met graan op weg
09:30 | Meerdere schepen met landbouwproducten hebben donderdag Oekraïense havens aan de Zwarte Zee verlaten, een dag nadat Rusland liet weten weer mee te werken aan de graandeal met Oekraïne. Volgens het Oekraïense ministerie van Infrastructuur gaat het om zeven schepen met 290.000 ton voedsel aan boord. Turkije, dat toeziet op uitvoering van de deal, spreekt van zes schepen.
Moskou schortte zijn medewerking zaterdag op na explosies op Russische marineschepen bij de door Rusland bezette Krim. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan belde dinsdag met zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin om hem over te halen daarop terug te komen en meldde een dag later dat Rusland weer meewerkt aan de uitvoering van het akkoord. Moskou gaf daarna als reden dat Oekraïne heeft gegarandeerd de graanroute niet voor militaire aanvallen te gebruiken.
Turkije speelde een belangrijke rol bij de totstandkoming van de graandeal in augustus, waarbij naast Rusland en Oekraïne de Verenigde Naties waren betrokken. Sindsdien zijn ongeveer 10 miljoen ton graan en andere landbouwproducten uit Oekraïense havens geëxporteerd. De schepen worden gecontroleerd in Istanbul.
Kerncentrale Zaporizja weer van stroomnet af
08:15 | De Oekraïense kerncentrale bij Zaporizja is opnieuw losgekoppeld van het elektriciteitsnet nadat de resterende hoogspanningskabels door Russische beschietingen zijn beschadigd. Volgens het Oekraïense staatsbedrijf Energoatom is de centrale voor de stroomvoorziening nu afhankelijk van dieselgeneratoren.
De energiecentrale heeft voor vijftien dagen brandstof om de generatoren te laten draaien. Uit voorzorg is een deel van de fabriek uitgeschakeld, meldt Energoatom.
De kerncentrale ligt in het zuiden van Oekraïne dat in het begin van de oorlog door de Russen is ingenomen. De centrale wordt nog wel door Oekraïens personeel bemand. In de afgelopen tijd is de centrale vanwege beschietingen meermaals afgesloten geweest van het stroomnet.
VN: oorlog Oekraïne veroorzaakt grootste ontheemding in decennia
05:00 | Volgens de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties (UNHCR) heeft de Russische invasie van Oekraïne geleid tot de snelste en grootste ontheemding in decennia.
'Sinds 24 februari zijn zo'n 14 miljoen mensen uit hun huizen verdreven', zei UNHCR-chef Filippo Grandi woensdag voor de VN-Veiligheidsraad in New York, verwijzend naar de startdatum van de Russische invasie van buurland Oekraïne.
'Oekraïners staan voor een van 's werelds strengste winters onder extreem moeilijke omstandigheden', voegde Grandi eraan toe, oproepend tot 'een einde aan deze zinloze oorlog'. De UNHCR-chef zei dat de humanitaire respons tot dusver als een druppel op een gloeiende plaat is gezien de schaal van de vernieling veroorzaakt door Russische aanvallen.
Vanwege de schade aan de energie-infrastructuur die tijdens het conflict is ontstaan heeft de Oekraïense regering aan inwoners die naar het buitenland zijn gevlucht gevraagd om pas volgend voorjaar terug te keren.
Volgens de UNHCR hebben meer dan zeven miljoen mensen uit Oekraïne bescherming gezocht in het buitenland. Tussen februari en begin oktober schreven ruim 95.000 naar Nederland gevluchte Oekraïners zich in bij een Nederlandse gemeente. De overgrote meerderheid daarvan heeft inmiddels werk gevonden, bleek recent uit gegevens van het UWV.
Weinig steun voor Russische verdenking van biowapens in Oekraïne
04:00 | Rusland is er niet in geslaagd Oekraïne en de Verenigde Staten internationaal te laten veroordelen voor de vermeende productie van biologische, bijvoorbeeld met gifitge stoffen gevulde wapens. De Russen dienden een verzoek voor een onderzoek in bij de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, maar alleen China ging mee.
De veroordeling was gebaseerd op Russische beschuldigingen dat de Verenigde Staten biologische wapens produceren in Oekraïne, maar Moskou kwam niet met bewijzen. De Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk stemden tegen. De overige tien landen in de 15-koppige raad onthielden zich van stemming. Voor aanvaarding zouden ten minste negen stemmen nodig zijn geweest.
De regeringen in Washington en Kiev spreken de Russische aantijgingen tegen. De VN zeggen geen aanwijzingen te hebben dat er in Oekraïne biologische wapens worden gemaakt.
Oekraïne: ongeveer 7000 vermisten door Russische invasie
03:00 | De Oekraïense regering schat het aantal vermiste personen door de Russische invasie ruim acht maanden geleden op ongeveer 7000. Precieze informatie is echter onmogelijk door de aanhoudende gevechten, aldus de autoriteiten.
Het ministerie van Defensie roept de bevolking op geen persoonlijke informatie over vermiste familieleden op internet te verspreiden, vooral als het om soldaten gaat. Deze 'gevaarlijke' posts op sociale media brengen de vermisten in gevaar, aldus het departement.
De vijand gebruikt deze informatie, waarschuwt Defensie. Een foto van een vermiste persoon in uniform en met persoonlijke informatie zou hem of haar kunnen ontmaskeren als deze persoon zich als burger verschuilt in bezette gebieden. Het zou ook de uitwisseling van gevangenen moeilijker kunnen maken, want het kan de Russen helpen 'waardevolle' gevangenen te identificeren. Defensie adviseert zoekenden zo nodig contact op te nemen met een speciaal coördinatiebureau.
